نقد و بررسی تصاویر تجسمی قرآن کریم در نهج البلاغه

نقد و بررسی تصاویر تجسمی قرآن کریم در نهج البلاغه

نویسندگان: ابراهیم اناری بزچلوئی؛ سمیرا فراهانی

چکیده

تجسم‌ گرایی یکی از زیر شاخه‌­های اصلی هنجارگریزی معنایی است. این نوع از هنجارگریزی به بررسی شاخصه‌­ها و عناصر زیبایی ­شناسانه در متون ادبی می‌­پردازد و ارتباط ناگسستنی با علم بلاغت و آرایه­های ادبی به­‌کار رفته در آن دارد. تجسم­ گرایی عمدتاً برای بیان مفاهیم مجرد و عقلی به­کار می­رود تا با به تصویر کشیدن این دسته از مفاهیم در قالب صورت­های مجسم، حسی و ملموس زمینه‌­ساز پویایی و تحرک تصاویر در متون ادبی گردد. تجسم‌ گرایی به زیر شاخه‌های فرعی دیگری همچون جاندارپنداری، سیال‌ پنداری و جسم‌ پنداری تقسیم می‌شود که با توجه به ماهیت و ویژگی‌های هر یک از آنها، کارکردشان در متون مختلف از بسامد متفاوتی برخوردار است.

نهج البلاغه در ابعاد متعدد خود، چه از نظر صورت و چه از لحاظ محتوا و مضمون پیوند مستحکمی با قرآن کریم دارد؛ از این‌­رو نوع بیان حضرت در بازگو کردن مفاهیم معرفتی و یا اندیشه‌­های شخصی ایشان، انعکاسی از بیان ادیبانه و هنرمندانه­ قرآن کریم است؛ به همین جهت بسیاری از تصاویر ادبی قرآن در متن نهج البلاغه نمود بارزی یافته است. حضرت علی(ع) در بیان ادیبانه خود، تا آن­جا پیش می­رود که پیوستگی و درهم تنیدگی کلام ایشان با کلام وحی یکی می­‌شود و این درهم تنیدگی به ­گونه‌­ای است که متن و بینامتن در کلام حضرت یک هویت واحد می‌­یابد.

آن­چه در این مقاله بدان پرداخته می­شود، بررسی تصاویر تجسمی قرآن کریم در نهج­ البلاغه از منظر روابط هنجارگریزی معنایی است. بر این اساس در پژوهش حاضر، کارکرد تصاویر تجـسمی قرآن که در قـالب صورت­های انـسان ­پنداری، حیوان­ پنداری، جسم ­پنداری و … نمود می­‌یابد، در نهج البلاغه بررسی و ارزیابی می­گردد تا چگونگی کارکرد هر یک از انواع یاد شده­ در بافت کلام حضرت(ع) تحلیل و تبیین شود. نتایج پژوهش نشان می­دهد که از میان تصاویر تجسمی، جاندارپنداری در نهج البلاغه نسبت به سایر انواع تجسم ­گرایی از بسامد بالاتری برخوردار باشد.

کلیدواژه ها: تصاویر تجسمی قرآن ؛ نهج البلاغه؛ هنجارگریزی معنایی

.

مشخصات مقاله: سال انتشار: ۱۳۹۴

 رده مجله: مقالات علمی پژوهشی علوم قرآن و حدیث؛ رویکرد مقاله: نهج البلاغه

موضوع محوری مقاله: تصاویر تجسمی قرآن کریم در نهج البلاغه

.

مقالات مرتبط با موضوع:

زبان و تصویر در تعبیرات قرآنی قصاید عربی سعدی

تصویرپردازی هنری در سوره‌ اعراف با تکیه بر تشبیه، استعاره و مجاز

قاعده تصویرپردازی هنری سید قطب، به تفکیک سوره‌ های مکی و مدنی

تصویرپردازی صحنه‌هاى بهشت در کلام امام علی(ع) بر اساس دیدگاه سید قطب(موردکاوی کتاب تمام نهج‌ البلاغه)

.

برچسبها برای پیدا کردن مقالات مشابه:

بلاغت, زبان قرآن, نهج البلاغه, امام علی

مطالعه بیشتر