نقد و بررسی نظریه استقلال اخلاق کانت با تکیه بر مبانی اخلاق اسلامی در کلام امام علی (ع)

عنوان مقاله: نقد و بررسی نظریه استقلال اخلاق کانت با تکیه بر مبانی اخلاق اسلامی در کلام امام علی (ع)

.
نویسنده: محمدجواد دکامی

.

سال انتشار: ۱۳۹۷    سطح مقاله: علمی پژوهشی

.

چکیده

اعتقاد به تعمیم ­پذیری و استقلال اخلاق که از اصول اساسی نظریه اخلاقی کانت است، قرن­ها قبل از او به بهترین نحو ممکن، به‌وسیله امام علی(ع) تبیین شده است. با مطالعات توصیفی- تحلیلی و مقایسه سخنان امام علی(ع) با دیدگاه کانت اثبات می­شود که میان این دو دیدگاه وجوه اشتراک و اختلاف زیادی وجود دارد؛ نقـص ­های دیـدگاه کانت در این خصوص، در سخـنان حکیمانه امام علی(ع) دیده نمی­شود: کـانت، اصل تعمـیم ­پذیری را صرفاً از بعد اثباتی مدنظر قرار می­دهد؛ اما امام علی(ع) هر دو بعد اثباتی و سلبی را در نظر می­گیرد.

کانت در خصوص استقلال اخلاق از اموری مانند غایات، الگوها، امیال و امر و نهی الهی، ب ه­شدت مطلق­ نگر است و در حقیقت مرتکب افراط می­شود؛ اما امام علی(ع) از هرگونه افراط و تفریط در این خصوص مبرا است. این وجه امتیاز به هدف این دو از اخلاق برمی‌گردد؛ کانت اخلاق را برای اخلاق می­خواهد؛ اما امام علی(ع) اخلاق را برای تقرب به کمال مطلق یعنی خدا. او وجود هرگونه الگوی کامل اخلاق را انکار می­کند؛ اما امام علی(ع) آن را می‌پذیرد. این پژوهش ضمن اثبات فضیلت دیدگاه اخلاقی امام علی(ع) بر مکاتب بشری، الگویی برای پژوهشگران فلسفه اخلاق جهت بررسی اصول اخلاقی در کلام اولیای دین است.

کلیدواژه ها:استقلال اخلاق؛ امام علی (ع)؛ کانت؛ امر مطلق؛ تعمیم‌ پذیری اخلاق؛ دیگرآئینی

.
عنوان مقاله [English]

The study of kant’s theory of moral autonomy with focus on Islamic moral bases in Imam Ali’s words

.
چکیده [English]

The belief in generalizability and independence of ethics of Kant is explained completely well before him by Imam Ali. With the descriptive-analytical studies and comparing the words of Imam Ali (AS) with Kant’s view, it is proved that There are some similarities and some differences between these two viewpoints.

The shortcomings of Kant’s views are not observed in Imam Ali’s words. Kant considers generalizability from positivistic (existential) viewpoint, but Imam Ali sees it from both positivistic and negative points. Kant’s view on independence of ethics from ends, patterns, wishes and God’s orders is very deterministic, but Imam Ali is fair in this regard. This difference is due to their goals in ethics. Kant seeks ethics for ethics; while Imam Ali seeks ethics as a way to approximate God.Kant denies the existence of any moral pattern, but Imam Ali (AS) accepts it.

کلیدواژه ها [English]

Moral Autonomy, Imam Ali, Kant, Categorical Imperative. Generalizability of ethics. Heteronomy

مطالعه بیشتر