عنوان مقاله: واکاوی مضمونی حجاج‌ های کلامی در پرتو آموزه‌ های رضوی

.
نویسندگان: فرشته معتمد لنگرودی ؛ مرضیه محصص ؛ فاطمه اکبری زاده ؛ زهرا قاسم نژاد 

.

سال انتشار: ۱۳۹۷                سطح مقاله: علمی پژوهشی

.

کلیدواژه‌ها: حجاج ؛ گفتمان؛ امام رضا (ع) ؛ امامت

.
چکیده

نظریه «حجاج» جلوه‌ ای از گفتگو با هدف اقامه دلیل در جهت اثرگذاری درونی بر مخاطبان است. این فرایند از طریق به کارگیری عناصر زبانی در گفتمان‌ ها محقق می‌شود. در عصر حاضر می‌توان با بهره‌جویی از این روش جدید تحلیل زبانی، دریچه‌ای نو به میراث معتبر رضوی گشود. امام رضا (ع) متناسب با اقتضائات عصری ضمن پالایش مباحث کلامی، در قالب گفتمان حجاجی و با رویکردی هدایتی ، از ظرفیت اندیشه‌ ورزی مخاطبان حداکثر بهره‌ برداری را می‌کنند.

این پژوهش، ضمن تبیین علمی نظریه حجاج، در صدد پاسخ­گویی به این پرسش است که مطابق آموزه‌های رضوی چه مضامینی، محوریت حجاج‌های کلامی را تشکیل داده‌اند؛ لذا در قالب روش توصیفی تحلیلی، پس از تبیین مرزهای مفهومی اصطلاح حجاج و اصطلاحات مشابه همچون جدل ، خطابه، برهان و اقناع بر مبنای رویکردهای معاصر به این نظریه، مضامین توحید، امامت و نبوت، به عنوان درون‌مایه‌های پرتکرار در روایات رضوی با اسلوب گفتمان حجاجی دسته‌بندی می‌شود.

به اعتقاد نگارندگان مضمون امامت، به مثابه پربسامدترین مضمون در حجاج‌ های کلامی رضوی، تن‌ها یک اقتضای عصری نبوده؛ بلکه نشانگر یک ضرورت مکتب تشیع و رهنمود فرهنگی حضرت رضا (ع) دربارۀ لزوم تجهیز شیعیان به انواع روش‌ها در اثبات اصل امامت است. به عبارت دیگر از رهگذر بهره‌گیری از این اسلوب گفتمانی، موضوع امامت اهل‌ بیت(ع) به عنوان یکی از مهم­ترین مسائل جامعه اسلامی و روح مکتب تشیع، مورد توجه مضاعف قرار می‌گیرد.