پیامدهای اندیشه‌ های اخباریان در حوزه پژوهش‌ های قرآنی

نویسندگان: محمد شریفی, محمدرضا شاهرودی

.

سطح مقاله: علمی پژوهشی

.

چکیده

آثار و پژوهش‌ های اخباریان که اهتمام ویژه‌ای به اخبار و احادیث داشته‌اند، در حوزۀ علوم حدیث محدود نمی‌شود و بخش‌ های دیگر علوم اسلامی مانند تفسیر و مبانی آن را نیز در بر می‌گیرد. آن‌ها دارای تالیفاتی در حوزه قرآن کریم‌اند که به صورت مستقیم یا غیر مستقیم، اندیشه‌ هایشان را منعکس می‌نماید. این اندیشه‌ ها که در دو قرن یازدهم و دوازدهم، تفکر اسلامی و شیعی را با چالش‌های جدی مواجه ساخت، پیامدهایی ـ البته مبتنی بر مبانی خاص ایشان‌ـ دارد که گرچه خود آنان از آن یاد نکرده و به آن ملتزم نبوده‌اند، نمی‌توان از منظر علمی از این پیامدها اغماض کرد. در جستار حاضر، این آثار و پیامدها با روش تحلیلی ـ توصیفی بررسی شده‌اند.

از پیامدهای مثبت و خدمات علمی اخباریان می‌توان به: پررنگ‌سازی نقش روایات به جای‌مانده از معصومان در شناخت دین، تدوین جوامع روایی نوین، تألیف تفاسیر گرانسنگ روایی، تعمیق و گسترش مباحث فقهی و اصولیِ مبتنی بر کتاب و سنت اشاره کرد. همچنین پیامدهای منفی اخباری‌گری نیز عبارت‌اند از: از بین رفتن حجیت روایات معصومان، عدم جامعیت و جاودانگی قرآن موجود، ایراد خدشه به اعجاز قرآن، راهیابی تضاد و تناقض به قرآن، عدم کارایی آیات فاقد تفسیر روایی، ورود روایات ضعیف به حوزه تفسیر قرآن، ناسازگاری با حکمت بالغه الهی در تضمین هدایت، مهجوریت نسبی قرآن و… .

کلمات کلیدی: اخباریان، تفسیر، علوم قرآن، پیامدهای اخباری‌ گری

 .