چندمعنایی ریشه‏ های «رب‏و/ رب‏ب» در قرآن کریم؛ تحلیلی ادبی بر همگرایی‏ ها و واگرایی‏ های ریشه‏ ای

چندمعنایی ریشه‏ های «رب‏و/ رب‏ب» همگرایی‏ ها و واگرایی‏ های ریشه‏ ای

نویسندگان: محمدحسن شیرزاد؛ محمدحسین شیرزاد؛ محمد شریفی

چکیده

عالمان مسلمان از دیرباز به نقش اثرگذار «اشتراک معنوی» و «اشتراک لفظی» در تفسیر نصوص دینی توجه داشته‏ اند. با شکل‏ گیری دانش معناشناسی نوین نیز دغدغه مشابهی با عنوان «چندمعنایی» و «هم‏نامی» مورد توجه زبان ‏شناسان قرار گرفته است. تلاش گردید تا با تکیه بر مطالعه سیر تاریخی واژگان، شیوه‏ های مطمئن ‏تری برای تمایز میان آنها پیشنهاد گردد.

این پژوهش بر پایه همین روش‏های نوین کوشید با شیوه توصیفی- تحلیلی به بازخوانی چندمعنایی ریشه ‏های «رب‏و» و «رب‏ب» در قرآن کریم بپردازد و همگرایی‏ ها و واگرایی‏ های ریشه‏ ای در آنها را به بحث گذارد. پژوهش حاضر توانست با ارائه شواهد زبان‏ شناختی، از وجود همگرایی در برخی از واژگانِ این ریشه ‏ها که تاکنون مورد توجه قرار نگرفته بودند، پرده بردارد.

نیز بر پایه همین شواهد، نسبت به بخشی از ارتباط‏های معنایی که پیش از این ادعا شده بود، به دیده تردید نگریسته شده است.

واژگان کلیدی: چندمعنایی ؛ وجوه معنایی؛ اشتراک معنوی؛ ریشه‏ شناسی؛ معناشناسی

سطح مقاله: علمی پژوهشی

عنوان مقاله [English]

Polysemy of the Roots “/r//b//v/; /r//b//w/” in the Holy Qur’an: a Literary Analysis of Mergers and Splits of Stems

چکیده [English]

Muslim scholars have from far past paid attention to key exegetical role of “semantic overlap” and “lexical overlap” in interpreting religious scriptures.

With the emergence of modern semantics, linguists have had a similar concern labeled with terms “polysemy” and “homonymy” and this made them to introduce more reliable methods to make distinctions between these classifications relying on diachronic historical studies of changes of lexicons.

Applying these new linguistic methods, the present study made an attempt to analyze the polysemy of the roots “/r//b//v/” and “/r//b//w/” in the Holy Qur’an, and discuss mergers and splits of the roots.

Presenting linguistic evidence, this study could reveal mergers in the lexicons derived from these roots, ignored by previous scholars. Furthermore, based on the same evidence, some semantic relations proposed in the past were questioned as a result of this research.

کلیدواژه‌ها [English]

polysemy, homonymy, semantic aspects, semantic overlap, etymology, semantics