کاربست گفتمان سکوت در تحلیل نامه امیر مومنان (ع) به معاویه

عنوان مقاله: کاربست گفتمان سکوت در تحلیل نامه امیر مومنان (ع) به معاویه

.
نویسنده: مرضیه محصص

.

سال انتشار: ۱۳۹۶    سطح مقاله: علمی پژوهشی

.
کلیدواژه‌ها: نامه ۱۰ نهج البلاغه؛ نامه امام علی (ع) به معاویه؛ زبان‌ شناسی؛ گفتمان سکوت

.

چکیده

سکوت یا غیاب معنادار عناصر زبانی در نوشتار دارای کارکردهای مختلف و در تحلیل گفتمان، موضوعی حائز اهمیت است و به‌مثابه صورتی دلالت‌مند، کامل‌ کننده گفتار و قادر به بیان اندیشه‌ ها است. از این منظر که سکوت می‌تواند به‌نو‌عی، غیابی نسبی باشد و برخی رخدادها از خلال آن تفسیر می‌شوند، سکوت‌ ها دلالت‌مند است و به‌عنوان بخشی از زبان، قصد تاثیر بر مخاطب به‌واسطه نگفتن پاره‌ای از اطلاعات و یا حذف اطلاعات را دارد. از آنجا که متن مکاتبه‌های امیر مومنان، در کنار عنصر هدایت‌ بخشی، قابلیت سنجش از زاویه جدیدترین دیدگاه‌ های زبانی را داراست، در این پژوهش، نامه امام علی به معاویه، با موضوع تاکید بر مشروعیت خلافت علوی و مقابله با گفتمان مخالف، بر اساس نظریه «سکوت گفتمانی» بازخوانی می‌شود.

این پژوهش گفتمان سکوت را در دو محور ابتدایی در دو سطح ساختاری و معنایی مورد نظر قرار می‌دهد و سپس با فرارفتن از متن و بر اساس بافت زبانی و سیاق و بافت موقعیتی، به تحلیل دلالت‌های سطح کاربردشناختی گفتمان می‌پردازد. نتیجه پژوهش نشان می‌دهد که وجود نمونه‌هایی از سطوح سکوت ساختاری، معنایی و کاربردشناختی در این نامه، کارکرد ایجازگویی، هم‌ گرایی، تصویرسازی، فعال‌ سازی ادراک مخاطب و عتاب‌ گویی را به‌دنبال دارد.

حضرت علی 

مطالعه بیشتر