کارکرد‌های قاعده «تعلیق الحکم علی الوصف مشعر بالعلیه» در تفسیر آیه تطهیر

کارکرد‌های قاعده «تعلیق الحکم علی الوصف مشعر بالعلیه» در تفسیر آیه تطهیر

نویسندگان: 

حسن رضایی هفتادر ؛ مجید زارعی

سال انتشار: ۱۳۹۷

سطح مقاله: علمی پژوهشی

کلیدواژه‌ها: آیه تطهیر ؛ سیاق ؛ همسران پیامبر(ص) ؛ تعلیق الحکم علی الوصف ؛ اهل‌ البیت

.

چکیده

برابر مدلول ظاهری و ظهور عرفی آیه ۳۳ سوره احزاب ( آیه تطهیر )، مفسران مکتب خلافت با نادیده گرفتن سایر قراین و شواهد، در جهت شمول همسران پیامبر (ص) به‌عنوان «اهل‌ البیت»، به سیاق آیات ۲۸ تا ۳۴ این سوره استناد کرده‌اند. در مقابل، عالمان امامیه عموماً به عدم اعتبار قاعده سیاق در این آیات حکم نموده، با محدود کردن قلمرو شمول مفهوم اهل‌ البیت، تنها « خمسه طیبه » را مصداق آن می‌دانند. پژوهش حاضر پس از نقد و بررسی دیدگاه فریقین در مورد اعتبار یا عدم اعتبار سیاق در آیه محل بحث، راهکار جدیدی را به کمک قاعده اصولی « تعلیق الحکم علی الوصف مشعر بالعلیه »، در قالب رویکرد معیار عرضه نموده است. طبق این نظریه، وصف اصولی «یا نساء النبی» در آیات مربوط به همسران از باب قاعده پیش­گفته، فضای نزول این آیات را تبیین نموده که بر محوریت شخصیت حقوقی نبی مکرم اسلام (ص) استوار است، تا به دنبال آن، ضابطه کلی که خود تعلیل و تأکیدی بر محتوای آیات مربوط به همسران است، در آیه تطهیر جلوه‌گر شود. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که با حفظ مصداق انحصاری آیه در شان ائمه اطهار ، اصاله السیاق در این آیات کاملاً توجیه‌پذیر است و محذوری در پی نخواهد داشت. همچنین از دیگر کارکردهای این قاعده در آیه محل بحث آن است که می‌توان شمول مصداق «اهل‌ البیت» را برای دیگر معصومان نیز اثبات نمود.

رویکرد مقاله: تفسیر تطبیقی – اهل بیت

.

عنوان مقاله [English]

The Functions of the Principle, “Ta‘līq al-ḥukm ‘alā al-waṣf mush‘irun bi al-‘illiya”

.

نویسندگان [English]

Hasan Rezaee Haftadur1؛ Majid Zareyi2

 .

چکیده [English]

According to the apparent denotation and conventional appearance of the verse 33 of Sūrat al-Aḥzāb (āyat al-taṭhīr), the interpreters of the caliphate school have, by negligence of other evidences, relied on the context of verses 28-34 of this Sūra for inclusion of the Prophet’s (S.A.W.) wives among the “Ahl al-Bayt”. In contrast, the Imamī scholars have generally ruled out the validity of the principle of context (siyāq) in these verses and by restricting the inclusion scope of the concept of Ahl al-Bayt, they have viewed its referent to be only the “Five Purified Ones” (Khamsa-yi Ṭayyiba). Upon critically reviewing the viewpoint of the two major sects (Shī‘a and Sunnī) concerning the validity or invalidity of context in the above verses, the present research presents a new working procedure with the help of the principle, “Ta‘līq al-ḥukm ‘alā al-waṣf mush‘irun bi al-‘illiya” (lit. meaning: suspension of precept upon description is cognizant of causality) in the format of the standard approach.

According to this theory, the principled description, “O Wives of the Prophet!” (yā nisā’ al-Nabī) in the verses related to the wives in terms of the above-mentioned principle, has elucidated the climate of Revelation of the verses, which are based on the legal personality of the Noble Prophet of Islam (S.A.W.), and following that, indicated the general rule, which in itself is a causal inference to and an emphasis on the content of the verses related to the wives in the verse of taṭhīr. The findings of the research show that by preserving the exclusive referent of the verse concerning the purified Imams (A.S.), the principle of context in these verses is quite justifiable and does not entail any obstacle. Similarly, among other functions of this principle in the verse in question is that the inclusion of the referent of “Ahl al-Bayt” can be proven about other Infallibles, as well.

مطالعه بیشتر