کارکرد تضمین افعال در تفسیر آیات قرآن کریم (با تاکید بر آراء ابن عاشور)

.

نویسندگان: سیفعلی زاهدی فر / آمنه موسوی شجری

.

سطح مقاله: علمی پژوهشی

.

چکیده

با تأمل در آیات قرآن کریم، از ساختار و معانی برخی از الفاظ و عبارات قرآن چنین بر می‌آید که یک لفظ، در عبارتی واحد، دو معنا را با خود به همراه دارد که این شیوه کاربرد در علوم قرآن و تفسیر «تضمین» نام دارد. مفسران اسلامی در تفسیر آیات الهی برای نشان دادن برجستگی‌های ادبی ـ بلاغی قرآن به‌صورت گسترده از این صنعت ادبی استفاده نموده‌اند. ابن عاشور نویسنده تفسیر «التحریر و التنویر» به‌طور چشمگیر از این قاعده بهره برده است.

در این مقاله ضمن معناشناسی تضمین، انواع آن اعم از ادبی، نحوی، بلاغی و عروضی مورد بررسی قرار گرفته است. تلقی مفسران اسلامی از تضمین منطبق بر تعریف نحویان از این پدیده است. نحویان تضمین را بر سه قسم: اسم، فعل و حرف تقسیم نموده‌اند. مقاله حاضر فقط به تضمین افعال پرداخته است. در بررسی آیات از تفاسیر متعدد شیعه و اهل سنت بهره‌برداری شده است، اما تاکید بر آراء و نظرهای ابن عاشور است.

واژگان کلیدی: تفسیر ادبی, تضمین, ابن عاشور, تفسیر التحریر و التنویر