| قیمت: | 0تومان |
| تاریخ انتشار: | 12 شهریور 1398 |
| دسته بندی: | مقالات علمی پژوهشی |
مطالعه تطبیقی کرامت انسان از منظر سیره رضوی و مبانی اومانیسم ؛ سطح مقاله: علمی پژوهشی؛ سال انتشار: ۱۳۹۷؛ تعداد صفحات: ۲۷؛ فرمت فایل: PDF؛ نویسندگان: سید عبدالله اصفهانی؛ خاطره یوسفی؛ موضوع: کرامت انسان در سیره امام رضا ؛ مرجع دانلود: معارف نت | پایگاه مقالات علوم قرآن و حدیث ؛ برچسبها: امام رضا | کرامت انسان | مبانی اومانیسم | انسان شناسی
عنوان مجله: فرهنگ رضوی؛ مجلات علمی پژوهشی علوم قرآن و حدیث ؛ حوزه موضوعی مقاله: رشته علوم قرآن و حدیث ؛ نویسندگان: سید عبدالله اصفهانی؛ خاطره یوسفی؛ سال انتشار: ۱۳۹۷
اندیشیدن درباره سعادت انسان، عدالت اجتماعی و بدون کنکاش از ماهیت، مبانی و لوازم کرامت انسان خیال پردازی است. از این رو، یکی از اساسی ترین موضوعات انسان شناسی که آزمونی در نشان دادن برتری های یک مکتب فلسفی اجتماعی بر سایر اندیشه های رقیب است، تبیین ماهیت کرامت انسان و خاستگاه، اهمیت و دستاوردهای انسانی، اخلاقی، حقوقی، اجتماعی و… آن است .
کرامت ذاتی انسان در آیین اسلام برخاسته از دمیدن روح الهی در اوست که وی را افتضای شایسته مقام خلیفمالهی و پذیرش امامت الهی و مسجود فرشتگان کرده است؛ چنان که تفسیر «کرامت اکتسابی انسان» در آموزه های قرآن و روایت جلوه گر است، سیره و سخنان علی بن موسی الرضا (علیهم السلام) نیز جلوه‌ای رسا و گویا از کرامت انسان است.
از سوی دیگر، مکاتب فلسفی – اجتماعی بشر که چاره ای جز تعامل با اندیشه های انسان و صد البته مشحون از نادانسته ها و ناتوانسته های فردی و اجتماعی اند، به فراخور مبانی و اصول نظری و عملی خویش، تابلویی از ماهیت «کرامت انسان» و دستاوردهای آن تصویر نموده اند
«معیار کرامت انسان در قرآن و روایات» نوشته احمد صادقیان و «تحلیل مفهومی کرامت در قرآن» نوشته فاطمه طباطبایی و … از آن جمله است. مقاله های دیگر کرامت انسان را از منظر برخی از بزرگترین عالمان مسلمان کنکاش نموده اند؛ مانند «سعادت و کرامتِ انسان از دیدگاه امام خمینی» و ملاک و معیار کرامت انسانی از دیدگاه ایشان. دسته‌ای دیگر از مقاله ها به مقایسه تطبیقی کرامت انسان در اسلام و سایر ادیان آسمانی با اندیشمندان غربی پرداخته اند.
در مقاله حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی و تطبیقی، پس از کشف حداکثری مؤلفه‌های کرامت انسان، به طور خاص از منظر امام رضا (علیه السلام) که به طور مستقیم در سخنان و سیره آن حضرت و به طور غیرمستقیم در قرآن و روایات سایر معصومان (علیهم السلام) مطرح است، به مقایسه تطبیقی «مؤلفه های نظری و عملی کرامت انسان در سخنان و سیره خطاناپذیر امام رضا (علیه السلام)» با «مبانی اومانیسم» پرداخته و از این رهگذر به تفاوت و تبیین ضعف های یکی از مهم ترین مکاتب فلسفی- اجتماعی غرب اشاره شده است.
نوآوری ویژه مقاله حاضر در نشان دادن برتری های نظری و کاربستی کرامت انسان از منظر انسان شناسی حضرت رضا(علیه السلام) – و نه از نظر همه منابع اسلامی – در مقایسه با مبانی انسان شناسی اومانیسم است.
اساسی‌ترین برتری‌های نظری و کاربستی کرامت انسان از منظر انسان شناسی امام رضا (ع) در مقایسه با مبانی انسان شناسی اومانیسم عبارتند از:
۱- از دیدگاه امام رضا(علیه السلام) افق اندیشه یک انسان مسلمان افزون بر حقایق عالم طبیعت، بر حقایق غیبی و باطنی نیز راه می گشاید، لیکن افق اندیشه انسان اومانیستی منحصر به عالم طبیعت است (محدودیت کرامت انسان در حقیقت جویی).
۲- از منظر حضرت (علیه السلام) منابع معرفتی علاوه بر عقل، حس و تجربه، شامل منبع وحیانی نیز می شود تا با توسعه تشخیص حق و باطل، کرامت راستین انسان تأمین شود. از این رو، انحصار فهم انسان در عقل بشری، خلاف کرامت انسان شمرده می‌شود.
نتیجه این دیدگاه حضرت آن است که: نخست، اعتقاد به دین در راستای تأمین کرامت و حقوق راستین انسان است. دوم، معقولات بشری مانند آزادی انسان و تمایلات و خواسته های افراطی اش، همانند لذت جویی، منفعت طلبی، فردگرایی و… باید به وسیله شریعت و عقل دینی کنترل، تعدیل و هدایت شود تا در تضاد با کرامت راستین و حرمت انسان قرار نگیرد اما در نگاه اومانیستی قانون، حقوق و همه راهکارهای زندگی برخاسته از عقل مستقل بشری است که نتیجه آن سیطره قدرتمندان، رسمیت بخشیدن به هوی و هوس‌های بشری همچون همجنس بازی و پر شئون زندگی و دور شدن از کرامت انسانی و حرمت اوست.
لیکن اگر خود انسان از روی اختیار موجبات نقض کرامت خویش را ایجاد کند، از برخی از حقوق خویش محروم می شود اما از نظر اومانیسم، کرامت انسان منحصر در کرامت ذاتی اوست که نشأت گرفته از طبیعت و تمایلات اوست نه ناشی از خداوند و دین. لذا، در هیچ شرایطی قابل سلب نیست و خداوند نیز حق سلب آن را نخواهد داشت.
از این رو، آنان برای کرامت ارزشی و اکتسابی انسانها ارزش دنیوی قایل نیستند و کرامت انسان را مستند به عقیده و مذهب و هرگونه افعال اختیاری اش نمی دانند.
۴- از منظر امام رضا (علیه السلام) کرامت انسان به ساحتهای مادی و معنوی، فردی و اجتماعی و دنیوی و اخروی و در نتیجه به حکومت و نظام سیاسی تعمیم می‌یابد، لیکن در اومانیسم کرامت ذاتی انسان تنها در ساحت مادی، دنیوی و اجتماعی او و در ارتباط انسان با جامعه و سایر انسانها مطرح است و همه انسانها بدون هیچ قید و شرطی از آن بهره مندند. در حالی که کرامت ارزشی، معنوی و دینی مربوط به رابط خلق با خالق است و در حوزه اجتماعی و حکومتی موضوعیت ندارد.
۵- از نگاه رضوی، انسانیت انسان زیربنا است و نیازهای مادی، نفسانی و غریزی او باید در حد معقول و مشروع و در راستای تعالی انسانی، معنوی و روحی او تأمین شود.
لیکن در نگاه اومانیسم، انسانیت انسان «روبنا» است و صفات حیوانی، نفسانی و مادی او زیربنا و اصل تلقی می شود، نتیجه این تفکر، تولید نظام اخلاقی و حقوقی با دستاوردهایی چون انحطاط شخصیت انسان، افزایش اضطراب و افسردگی، رشد خشونت در جامعه، تنازع بشریت در بقا، انحطاط اخلاقی انسان، شیطان پرستی و … است که به روشنی در جوامع غربی قابل مشاهده است.
۷- هر چند اومانیسم به دلیل بهره گیری از فناوری های نوین بشری، در زندگی مادی و دنیوی و در زمینه های علمی، صنعتی، رفاهی، حقوقی، پیدایش نظام سیاسی مدرن و دستاوردهای نسبی داشته است، لیکن انسان اومانیست غربی را به دلیل باورهای نظری، اخلاقی، اجتماعی و سیاسی اش دچار عوارض گسترده و خطرناک سه نوع بحران معرفتی، اخلاقی و روانی گسترده کرده است.
پوچ گرایی، حیرت زدگی، شکاکیت افراطی، خوی استعماری، تجاوز به حقوق ملت های ضعیف، همجنس بازی، شهوترانی، برده داری نوین، تزلزل بنیان خانواده، استثمار زنان، اضطراب، افسردگی، خودکشی و حقایقی هستند که بسیاری از جامعه شناسان و تحلیلگران سیاسی و اجتماعی غرب بدان اعتراف کرده و هشدار داده اند.
تحلیلی بر حقیقت انسان از رهگذر آیات و روایات
تحلیل فطرت خداخواهانه انسان از منظر آیات قرآن
بازجست ساحت های وجودی انسان از منظر نهج البلاغه
نقش مولفه های کرامت در کمال انسان از منظر امام رضا (ع)
تفسیر آیه کرامت و رفع تعارض نمایی آن با اوصاف نکوهیده انسان
بررسی ابعاد فطرت انسان از منظر معارف وحیانی به ویژه نهج البلاغه
امام رضا؛ فرهنگ رضوی؛ کرامت انسان؛ مبانی اومانیسم؛ کرامت ذاتی انسان؛ کرامت اکتسابی انسان؛ مبانی انسان شناسی؛ فطرت انسان؛
