پرتو کنایات قرآنی در دیوان جامی ؛ نویسندگان: سید محمد آرتا ؛ وحید سبزیانپور

عنوان مقاله: پرتو کنایات قرآنی در دیوان جامی

.

نویسندگان: سید محمد آرتا ؛ وحید سبزیانپور

سال انتشار: ۱۳۹۴؛  سطح مقاله: علمی پژوهشی

کلیدواژه‌ها: کنایه؛  قرآن کریم؛ دیوان جامی ؛ تأثیرپذیری ؛ کنایات قرآنی

چکیده

کنایه‌ها، به سبب کوتاه بودن، در میان عامۀ مردم کاربرد بسیار دارند و از آنجا که دارای معنای مجازی هستند، اغلب شعرا و نویسندگان برای جلوگیری از بیان صریح و مستقیم از کنایه استفاده می‌کنند. کنایه، چون تصویرساز است و ذهن شنونده را در تعلیق می‌گذارد، زیبایی هنری می‌آفریند؛ به همین دلیل کنایه در ادبیات، جایگاه خاصی را به خود اختصاص داده است و شاعران از آن بهره‌ های فراوانی برده‌اند. عبدالرحمان جامی نیز از جمله سخنوران و نویسندگانی است که در آثار خویش با رویکردی ویژه، بدین مهم پرداخته است و کنایه به عنوان ابزاری کارآمد در علم بیان، مورد توجه او قرار گرفته تا آنجا که بسیاری از سخنان خود را در قالب این شیوه بیانی مطرح ساخته است.

در این پژوهش، کارکردهای کنایات قرآنی در دیوان اشعار جامی ، بررسی شده و نگارنده در صدد است تا رابطۀ کنایات به کار رفته در دیوان جامی و کنایات و تعابیر کنایی موجود در قرآن کریم را مشخص کند و میزان شباهت و اشتراک این مقولۀ ادبی را در قرآن کریم و دیوان جامی بازنماید. برآیند این تحقیق نشان می‌دهد که جامی در به کارگیری کنایه در اشعارش، به سه شیوه از قرآن اثر پذیرفته است: الف) همان تعبیر کنایی قرآن را عیناً در شعرش بکار گرفته است؛ ب) به تعبیر یا لفظ قرآنی، که در قرآن معنای کنایی نداشته، معنایی کنایی داده و از لفظ قرآنی کنایه جدیدی خلق کرده است؛ ج) همان کنایه قرآنی را با بار معنایی جدیدی به کار برده و معنی کنایی جدیدی برآن افزوده است.

.
عنوان مقاله [English]

The Light of Qur’anic Allusions in Divan of Jami

.
چکیده [English]

Being brief, allusions are used by the general public and enjoying figurative meaning, poets and writers often use them to avoid explicit and direct expressions. Because allusions are image-making and create suspension in the receivers’ minds, they possess a privileged status in literature and poets have utilized them greatly.

Abd ar-Rahmān Jami is one of the orators and writers who took a particular approach to allusions as important and useful tools of expression, so that he articulated most of his speech using allusion. In this study, we investigated the functions of the Qur’anic allusions in Divan of Jami, trying to specify the relationships between allusions used in this Divan and allusions and allusive expressions in the Holy Qur’an and thus to shed light on the similarities of this figure of speech in the Holy Qur’an and in Divan of Jami.

The findings of this research indicate that in his employing allusion, Jami was influenced by the Qur’an in three ways: A) using Qur’anic allusions exactly as they are; B) giving an allusive meaning to the Qur’anic word or expression, hence creating a new allusion ; C) using the same Qur’anic allusion in a new allusive sense.

کلیدواژه‌ها [English]

allusion, the Holy Qur’an, Divan of Jami, Influence

مطالعه بیشتر