| قیمت: | 0تومان |
| تاریخ انتشار: | 16 مرداد 1398 |
| دسته بندی: | مقالات علمی پژوهشی |
تالیف بحار الانوار ؛ جمع آوری احادیث و یا گزینش آن ؛ سطح مقاله: علمی پژوهشی؛ سال انتشار: ۱۳۹۷؛ تعداد صفحات: ۲۴؛ فرمت فایل: PDF؛ مرجع دانلود: معارف نت | پایگاه مقالات علوم قرآن و حدیث ؛ برچسبها: تالیف بحار الانوار | جمع آوری احادیث | گزینش احادیث | علامه مجلسی
عنوان مجله: علوم حدیث؛ مجلات علمی پژوهشی علوم قرآن و حدیث ؛ حوزه موضوعی مقاله: رشته علوم قرآن و حدیث ؛ نویسندگان: ابوطالب مختاری هاشم آباد؛ محسن قاسم پور؛ پرویز رستگار جزی؛ موضوع مقاله: تالیف بحار الانوار – علامه مجلسی ؛ سال انتشار: ۱۳۹۷
تالیف بحار الانوار ؛ جمع آوری احادیث و یا گزینش آن | علامه مجلسی
جایگاه محوری حدیث در آموزه های دینی مسلمانان و وقوع پدیده جعل و وضع حدیث از صدر اسلام، همواره در طول تاریخ اسلامی، گفتمان اعتبارسنجی احادیث و بررسی صحت و سقم آنها را در میان دانشوران رواج داده است.
باتوجه به شرایط گوناگون صدور احادیث از جهت تنوع راویان و مخاطبان و شرایط زمانی و مکانی گوناگون و با توجه به وجود فشارها و دشمنی ها ضد امامان و شیعیان، نمی توان تمام احادیث منتقل شده از عصراهل بیت علت را یکنواخت و در یک درجه از صحت دانست، بلکه می توان احادیث را دارای مراتبی از قوت و ضعف و یا صحت و سقم فرض نمود؛ چنان که علامه مجلسی نیز به وجود نظام رتبه بندی و نسبی بودن ضعف حدیث اشاره کرده است.
چون قرائن و شواهد نشانگر صحت حدیث نزد دانشوران شیعه در دوران های گوناگون تاریخ حدیث شیعه، یکسان نبوده است، تعریف حدیث صحیح و حدیث ضعیف نیز همواره یکسان نبوده است.
بر این اساس احتمال وجود روایات ضعیف در این دایره المعارف حدیثی – که ده ها هزار حدیث از بیش از چهارصد منبع حدیثی درآن گردآمده – به مراتب بیشتر انگاشته می شود، ولی برخی دانشوران با افراط دراین موضوع، حدود نود و پنج درصد روایات بحار الانوار را ضعیف و غیرقابل اعتماد می دانند و برخی با تفریط در آن، حضور روایات ضعیف را در آن منتفی می دانند.
مسأله اصلی این است که از دیرباز، میان اندیشمندان شیعه در مورد اعتبار و صحت و ضعف احادیث بحار الانوار هم از دیدگاه مؤلف آن، علامه مجلسی و هم از دیدگاه سایر دانشوران بحث و اختلاف نظر بوده است. این بحث و اختلاف به طور کلی به سه نگاه معطوف است:
گروه اول، علامه مجلسی را فقط جمع آوری کننده روایات می دانند و به نقش گزینشی وی در تالیف بحار الانوار اشاره ای ندارند؛ گروه دوم، براین باورند علامه مجلسی در تألیف بحار الانوار گزینشی عمل کرده، ولی به صحت تمام احادیث جامع خویش قایل نیست؛
پژوهش حاضر بر آن است که ابتدا دیدگاه سه گروه یاد شده و برخی از هواداران آنها را به ترتیب تاریخی بیان کند و سپس به بررسی خاستگاه نظر مشهور و واکاوی و تحلیل دیدگاه های موجود بپردازد.
با توجه به مقدمات یاد شده روشن می شود علامه مجلسی در تالیف بحار الانوار از سویی بر آن بوده است میراث مکتوب حدیثی شیعه را حفظ کند و از سوی دیگر، براساس مشی اخبارگرایی خود و مبانی اعتبارسنجی روایات به شیوه متقدمان تلاش کرده، روایات معتبر را از منابع موثق با نظام خاصی در موضوعات گوناگون برای استفاده حدیث پژوهان تألیف و فراهم نماید و با شرح و توضیحات عالمانه خویش بر ارزش اثر خویش بیافزاید.
براساس مقدمه بحار الانوار و قراین پیش گفته سخن کسانی که قایل به اعتبار کلی احادیث بحار الانوار نزد علامه مجلسی جز در موارد تصریح شده به ضعف حدیث هستند، درست تر می نمایاند؛ چون در هیجده مجلد که شرح وی ذیل احادیث موجود است، فقط در موارد اندکی (حدود سی مورد) به بی اعتباری حدیث اشاره کرده است، می توان حدس زد در سایر مجلدات هم اگر او مهلت شرح احادیث را می یافت برهمان منوال، احادیث اندکی را ضعیف می شمرد.
همچنین با توجه به اینکه اکثر مواردی که علامه مجلسی از روایات و یا منابع کم اعتبارتر در تالیف بحار الانوار بهره جسته در موضوع قصص پیامبران، تاریخ پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) مناقب و فضایل آنان، و یا از مجلد «السماء والعالم» بوده است، روشن می شود روش علامه مجلسی در تالیف بحار الانوار و اعتبارسنجی وی از روایات آن در تمام مجلدات یکسان نیست. در این مجلدات انگیزه حفظ میراث حدیثی بیشتر جلوه می کند.
مطالب یاد شده به این معنا نیست که در بحار الانوار حدیث ضعیف به ندرت یافت می شود، بلکه بیانگر وجود اندک احادیث ضعیف از دیدگاه علامه مجلسی براساس دیدگاه های حدیث محورانه وی و تبعیت او از سیره محدثان متقدم در اعتبارسنجی روایات است.
مبنای متن محورانه علامه مجلسی در انتخاب مصادر و احادیث بحار الانوار با تأکید براحادیث ناظر بر امامت
اسرائیلیات داستان حضرت مریم و عیسی (ع) در تفاسیر فریقین با تاکید بر بحارالانوار
