حقیقت نفس و روح در قرآن و حکمت اسلامی

عنوان مقاله: حقیقت نفس و روح در قرآن و حکمت اسلامی

.
نویسنده: صالح حسن‌ زاده

.

سال انتشار: ۱۳۹۵     سطح مقاله: علمی ترویجی

.

چکیده

در بررسی تاریخ علوم اسلامی، به موضوع‌ هایی مشترک میان حکمت اسلامی و قرآن برمی‌خوریم که گاهی سبب برخورد و بحث بسیاری در میان اصحاب عقل، تفسیر و نقل گردیده است. یکی از این مسائل، مسئله روح و نَفْس است که میان این دو بینش، یعنی تفسیر و حکمت اسلامی مورد بحث و برخورد قرار گرفته است. بر این اساس، درباره آفرینش و حقیقت نفس و روح در میان اندیشمندان مسلمان سه دیدگاه وجود دارد: ۱ـ روح مجرد انسان پیش از بدن او آفریده شده است و برخی روایات با تعیین زمان، تقدّم وجودی روح بر بدن را تأیید می‌کنند.۲ـ روح مجرد و بدن مادّی همزمان آفریده شده‌اند و از لحظه‌ای که جسم انسان استعداد پذیرش روح یافته، خداوند روح مجرّد وی را آفریده، متعلّق به بدنش نموده است.۳ـ روح انسان، جسمانی‌ الحدوث و روحانی‌البقاء است؛ به این معنی که روح مجرد آدمی، نه پیش از جسم او آفریده شده است و نه همزمان با آن، بلکه روح در طلیعه پیدایش، یک امر مادّی است که همراه با بدن طبیعی وی پدید آمده است و با تحوّل جوهری تکامل یافته، به مرحله تجرّد روحانی رسیده است.

در این مقاله برآنیم که با تکیه بر معانی نَفْس و روح در قرآن و حکمت اسلامی، به استقبال این بحث و نزاع رفته، به این پرسش پاسخ دهیم که قرآن و حکمت اسلامی درباره روح و نَفْس چه نظری دارند؟ برای این منظور، نخست به روش مطالعه کتابخانه‌ ای به سِیر مفاهیم نفس و روح در قرآن و میان فلاسفه می‌پردازیم و آنگاه بعد از بیان، بررسی و تحلیل دیدگاه‌ها، برخی از آنها را نقد می‌کنیم.

کلیدواژه‌ها: حقیقت؛ نفس؛ روح؛ قرآن؛ حکمت اسلامی

.

عنوان مقاله [English]

The Truth of Soul and Spirit in the Quran and Islam

چکیده [English]

In the history of Islamic sciences, we come across with some subjects common between Islamic philosophy and the Quran, controversial among the men of intellect and interpretation. One of such subjects is that related to soul and spirit. There are three views among the Islamic thinkers regarding the truth and creation of soul and spirit: 1. The immaterial spirit of man has been created before the body.

This is approved by some narrations. 2. The immaterial spirit and the material body have been created simultaneously and the moment when the body of man has achieved the capacity of accepting the spirit, God has created the spirit in it. 3. The spirit of man comes into existence in the body and remains as a sprit. That is, the immaterial spirit of man has neither been created before his body not together with his body, rather the spirit is the manifestation of the appearance of a material body that comes into existence together with the appearance of the body and reaches its spiritual immateriality through essential development.

In this article, we are going to discuss the different views given by the Quran and Islamic philosophy regarding the soul and spirit. To do this, first we will deal with different meanings of soul and spirit in the Quran and among the philosophers, and then we will have an analysis and a criticism of the given views.

کلیدواژه‌ها [English]

Truth, Soul, Spirit, The Quran, Islamic Philosophy

مطالعه بیشتر