بازنمایی نظام مفهومی مبانی اخلاق در نگاه امام رضا (علیه ‎السلام) | علوم قرآن و حدیث

بازنمایی نظام مفهومی مبانی اخلاق در نگاه امام رضا (علیه ‎السلام) ؛ سطح مقاله: علمی پژوهشی؛ سال انتشار: ۱۳۹۷؛ نویسندگان: محمدرضا جباران؛ موضوع: مبانی اخلاق از منظر امام رضا؛ تعداد صفحات: ۲۴؛ فرمت فایل: PDF؛ مرجع دانلود: معارف نت | پایگاه مقالات علوم قرآن و حدیث ؛ برچسبها: امام رضا | نظام مفهومی | مبانی اخلاق | مبنای اخلاق | اخلاق اسلامی

عنوان کامل مقاله: بازنمایی نظام مفهومی مبانی اخلاق در نگاه امام رضا (ع)

مشخصات مقاله بازنمایی نظام مفهومی مبانی اخلاق در نگاه امام رضا (ع):

عنوان مجله: فرهنگ رضوی؛ مجلات علمی پژوهشی علوم قرآن و حدیث ؛ حوزه موضوعی مقاله: رشته علوم قرآن و حدیث ؛ نویسندگان: محمدرضا جباران؛ سال انتشار: ۱۳۹۷

چکیده

مقدمه:

در فلسفه کلاسیک، اخلاق ذیل حکمت عملی جای می گیرد (مطهری، ۱۳۶۰، ج ۱ : ۱۱ ؛ مدرسی، ۱۳۷۶: ۱۲-۱۱؛ مصباح یزدی، ۱۳۷۶، ج ۱: ۳۰) و غایت آن تربیت انسان معتدل است. در این نگاه، اعتدال نفس مساوی فضیلت (مسکویه، ۱۳۷۳: ۳۸ نراقی، بی تا، ج ۱: ۸۰-۶۹) و اخلاق چیزی است میان دو سر افراط و تفرط. این تعریفی است که از ارسطو به یادگار مانده است.

با ورود فلسفه به دنیای اسلام، عالمان اسلامی نظریه حد وسط ارسطو را به مثابه یک اصل اساسی پذیرفتند. شاید سفارش های شریعت مقدس اسلام به میانه روی در امور زندگی، در پذیرش این تعریف مؤثر بود، با این حال، چون این تعریف از تضمین های دینی خالی است و جامعیت انسان در آن لحاظ نشده است، نمی تواند پایه مناسبی برای تنظیم روابط انسانی باشد.

به طور مستم می توان گفت، در تعریف ارسطویی اخلاق، بعد معنوی و زندگی ابدی انسان مورد نظر نیست.

کثرت تحشیه و تصدیق از جانب فلاسفه اخلاق هم صدق آن را در نگاهی متعالی اثبات نمی کند. از دیدگاه ارسطو، هدف اخلاق تربیت شهروندی خوب و ملتزم به قانون است، نه انسانی متعالی و هم افق با فرشتگان، بدین جهت، علمای اسلامی تلاش کرده اند با تکیه بر منابع دینی – نه اعتدال نفسانی – نظامی اخلاقی تأسیس کنند که ناظر به جامعیت انسان باشد و اجرا و مراعات هنجارهای آن نیز از ضمانت کافی برخوردار باشد.

روشن است، نظامی با این دو ویژگی میانی ویژه خود را می طلبد و نمی تواند بر ریشه تفکرات ارسطویی ببالد. مقاله حاضر کوششی است برای استخراج و معرفی پایه های اصلی نظام اخلاق اسلامی از دیدگاه نظری و سیره عملی امام رضا (علیه السلام). نتیجه این تلاش نقشه روشنی خواهد بود که نظریه پرداز اخلاق اسلامی با استناد به آن، جامعیت نظام اخلاق اسلامی را مستند به دیدگاه آن حضرت تبیین کند.

نتیجه گیری:

از آنچه گذشت نتیجه می گیریم، مفاهیم پراکنده ای که در سخنان امام رضا (علیه السلام) به عنوان مبنای اخلاق مورد توجه قرار گرفته اند، همه از فروع توحید و یگانه باوری است. بنابراین، مبنای اصلی اخلاق همان توحید است. با این ملاحظه می توان همه مفاهیمی را که صلاحیت مبنا شدن را دارند، در محور مفهوم کانونی توحید نمایش داد.

مقالات مرتبط با موضوع مبنای اخلاق اسلامی ؛ (برای دانلود روی عنوان مقالات کلیک نمایید):

نقد و بررسی نظریه استقلال اخلاق کانت با تکیه بر مبانی اخلاق اسلامی در کلام امام علی (ع)

بررسی جامعیت اسلام در ترسیم مبانی و ویژگی‌ های اخلاق اسلامی با تکیه بر سیره رضوی

شاخص‌ های اخلاق محوری در آموزه‌ های سیاسی امام‌ رضا (ع)

اصول و مبانی اخلاقی سیاست در دیدگاه امام علی (ع)

مبانی اخلاق پزشکی از منظر قرآن و روایات

آرمان شهر اسلامی از منظر امام رضا (ع)

واژگان پرتکرار مقاله:

امام رضا؛ نظام مفهومی؛ مبنای اخلاق؛ مبانی اخلاق؛ اخلاق اسلامی؛ مبنای اخلاق؛ نظام اخلاقی

مطالعه بیشتر